Hiện nay có rất nhiều bài viết về lợi ích của môn bơi lội, đa số là các bài dịch từ nguồn nước ngoài. Đọc các bài viết này, đối chiếu với các thông tin trong nước, cộng với trải nghiệm cá nhân của bản thân, tôi có 2 nhận xét:
– Tại Việt Nam, khi đề cập đến lợi ích của bơi lội, dường như báo chí đang quá nhấn mạnh đến yếu tố “chống chết đuối” của kỹ năng bơi nên đôi khi gây hiệu ứng ngược là phụ huynh sợ cho con em đi học bơi, học sinh sợ xuống nước. Theo tôi, kỹ năng bơi là một kỹ năng sống cần phải có nhưng chúng ta phải tuyên truyền thêm về cái hay, cái đẹp, cái hấp dẫn của việc đi bơi, đặc biệt là những ưu thế của tập bơi so với tập những môn trên cạn khác, chứ không phải nhấn mạnh cho các em nhận thức về sự “nguy hiểm của nước”.
– Trong thời kỳ đô thị hóa hiện nay, cư dân chúng ta nhìn đâu cũng thấy nhà lầu, bê tông và rất ít thấy sông, hồ, ao biển. Vì vậy, tuyên truyền theo lối cũ “có phúc đẻ con biết lội” là xưa rồi. Phụ huynh hiện đại không thấy được việc có con biết lội là có phúc như ngày xưa. Đây là sự thật hiển nhiên vì không gian thay đổi, nhận thức của con người cũng thay đổi theo. Vì vậy, muốn mọi người đến với môn bơi lội, hãy làm cho họ thấy được sức hấp dẫn của môn bơi lội. Cảm xúc đẹp, ấn tượng đẹp sẽ dẫn dắt họ đến … hồ bơi!
Muốn thấy được sức hấp dẫn của môn bơi lội, cách hay nhất là không nêu những tác động chung chung mà phải xem xét những điểm khác biệt, những ưu thế của môn Bơi so với những môn trên cạn khác. Điểm khác biệt này, ưu thế này xuất phát từ một yếu tố đặc biệt mà những môn thể thao trên cạn khác không có, đó chính là người bơi phải vận động trong môi trường NƯỚC, phải thở trong NƯỚC. Nói cách khác, chính NƯỚC tạo ra nhiều điểm hấp dẫn cho môn BƠI.
Tôi xin nêu ra đây 8 điểm hấp dẫn của môn bơi như sau:
1. Tác động tổng hợp: Nếu nói bơi lội giúp cải thiện hệ thống tim mạch thì chạy bộ, đạp xe, … cũng có tác động tương tự. Nếu nói bơi lội là môn tác động đến toàn thân thì các môn thể dục, thể hình, yoga, võ thuật … cũng không hề “kém cạnh”. Nếu nói bơi lội giúp giảm cân hiệu quả thì nhiều môn khác cũng “làm” được việc đó. Điều bơi lội khác với các môn khác là nó có tác động tổng hợp. Những môn cải thiện hệ thống tim mạch thì thường không có tác động toàn thân (ví dụ khi chạy và đạp xe, bạn sử dụng phần lớn là phần thân dưới), còn những môn tác động toàn thân thì lại không “ưu thế” lắm về việc cải thiện tim mạch! Chỉ có bơi lội là vừa cải thiện tim mạch vừa tác động toàn thân. Quá hay!
2. Tạo cảm giác lơ lửng: Cảm giác không trọng lượng trong nước là tuyệt vời. Mọi người cảm thấy vui hơn khi ở trong nước. Nó giải phóng nhiều hơn. Đi bơi là được tập thể dục trong một môi trường không trọng lượng. Đó là điều thú vị nhất sau những lơ lửng trong không gian bên ngoài con tàu vũ trụ!
3. Giúp thư giãn sâu: Nước massage lên bề mặt da khi bơi nên có tác dụng giúp người bơi thư giãn; nước tạo áp lực đè lên thành ngực giúp người bơi thở ra sâu hơn; nước giúp người bơi trong lúc vận động có thể để đầu óc trống rỗng, không suy nghĩ như cách tập thiền định; nước giúp người bơi chú ý nhiều vào “hơi thở” cũng tương tự như tập thiền. Năm 1992, một công trình nghiên cứu khoa học tại Mỹ đã công bố rằng tác động thay đổi tâm trạng của bơi lội và yoga là tương tự nhau. Chính vì vậy, người ta cho rằng hồ bơi là nơi tuyệt vời để bạn có thể xả stress và “ngắt kết nối” với phần thế giới còn lại để thư giãn. Bạn không phải lo nghĩ gì khi đang bơi, chỉ còn “ta với nước”, tâm tĩnh lặng, hồn thư thái, trí nghỉ ngơi (dĩ nhiên là khi bạn đã có trình độ bơi nhất định và bơi ở một hồ không quá đông)
4. Dễ chịu, thoải mái ngay trong lúc tập: khác với các môn trên cạn khác, khi bơi, bạn không cần quá căng thẳng, không cần phải “nghiến răng, nghiến lợi” thực hiện động tác, không cần “lên gân, lên cốt” để khắc phục lực cản, không cần “nhăn mày, nhíu mặt” để thể hiện sự nỗ lực trong việc hạ gục đối thủ. Ngoài ra, bơi lội còn là một hình thức tập luyện không có mồ hôi, hay nói đúng hơn là cơ thể vẫn tiết ra mồ hôi nhưng người bơi sẽ không cảm thấy khó chịu vì nước đã làm mát cho cơ thể bạn.
5. Ít gây chấn thương cho người tập: Nước nâng đỡ đến 90% trọng lượng cơ thể nên bơi lội là một hình thức tập luyện không đặt thêm tải trọng lên các khớp, vì vậy nó ít gây chấn thương cho người tập. Chính vì tác dụng này nên bơi còn là môn thể thao giúp cho VĐV các môn trên cạn khác duy trì sự vận động cần thiết trong lúc đang chữa trị chấn thương.
6. Không có rào cản về tuổi tác hoặc năng lực. Như đã nói ở trên, bơi là môn có mức va chạm thấp, có nghĩa là bạn có thể tập bơi đến khi bạn 100 tuổi (theo đúng nghĩa của nó)! Ngoài ra, do nước nâng đỡ phần lớn trọng lượng cơ thể của người bơi nên bơi cũng không quá “kén chọn” người tập. Dù bạn là ai, mập hay ốm, cao hay thấp, nam hay nữ, mạnh hay yếu … bơi lội cũng là môn bạn có thể tham gia tập luyện được.
7. Có nhiều trang bị tập luyện (chân vịt dài, chân vịt ngắn, bàn quạt, vòi hơi, ván kẹp chân, ván cầm tay, …) hỗ trợ để tăng hiệu quả tập luyện của bạn: các phụ kiện tập luyện rất đa dạng này giúp cho việc tập bơi trở nên thú vị và không nhàm chán.
8. Có tác dụng chữa một số bệnh: mặc dù có rất nhiều bài báo nêu lên tác dụng chữa bệnh của bơi lội nhưng tôi khá thận trọng khi nói về vấn đề này. Điều dễ nhận thấy là do được nước nâng đỡ, cơ thể nằm ngang khi vận động và động tác thở trong nước nên bơi lội rất hiệu quả trong việc chữa trị đối với các bệnh xương khớp; hô hấp và chứng đau lưng. Ngoài ra, nước còn giúp người bơi dễ thích nghi với sự thay đổi của thời tiết, ít bị chứng cảm mạo thông thường.
Tóm lại:
Bơi không chỉ giúp về mặt thể lực chung, mà còn bao gồm nhiều lợi ích khác như làm căng cơ, kiểm soát hơi thở và có phẩm chất thiền định. Đó là bộ môn có tác dụng lên toàn bộ cơ thể với nhiều lợi ích hấp dẫn về mặt tinh thần và thể chất so với nhiều môn thể thao trên cạn khác. Mặc dù vậy, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng bơi lội không có tính giải trí hấp dẫn mang tính tranh đua như các môn thể thao đối kháng, đặc biệt là các môn bóng. Tuy nhiên, dù không có tính giải trí cao khi tập luyện và thi đấu nhưng khi bạn biết bơi, bạn sẽ có một lợi thế không nhỏ so với những người không biết bơi là bạn sẽ an toàn hơn ở những nơi là môi trường nước, vui chơi thoải mái hơn ở các công viên nước, vẫy vùng thỏa thích hơn khi đi du lịch đến những vùng biển. Đó chính là “những tiện ích cộng thêm” đáng giá của môn Bơi lội!
Nhiều nhân vật cao cấp ở chính trường, thương trường và đặc biệt là giới văn nghệ sĩ – rất yêu thích môn bơi lội. Tổng thống Indonesia – ông Habibie – là một ví dụ điển hình. Ông là người rất thích bơi. Hầu như buổi sáng nào ông cũng bơi một tiếng đồng hồ. “Nếu tôi không bơi tôi sẽ chìm – nghĩa là tôi không làm việc nổi trong ngày”, ông nói, “mà không làm việc được thì khác gì chết”.
Để tập luyện thể thao là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, chúng ta phải lựa chọn môn thể thao nào đó phù hợp với khả năng tài chính, thời gian, sở thích của mình. Bơi lội – một môn có nhiều đặc điểm hấp dẫn, lại không quá tốn kém để đầu tư cho tập luyện – cũng là môn thể thao mà bạn có thể lựa chọn đấy!
